Bursy

Bursy – placówki międzyszkolne dla młodzieży uczącej się. Pierwsza bursa w średniowiecznej Polsce powstała przy Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W okresie średniowiecza bursy zakładano przy ośrodkach szkolnictwa średniego i wyższego (Zamość, Wilno, Kalisz, Tarnów, Sandomierz, Płock, Warszawa). Rozróżniano bursy stałe i bursy ruchome. Działaniem Jana Długosza wybudowano w Krakowie: Bursę Jerozolimską, Bursę Ubogich, Bursę Grochową przy Collegium Maius, Bursę Węgierską przy ulicy Brackiej. W 1865 we Lwowie z inicjatywy Józefa Torosiewicza powstała Bursa Ormiańska dla młodzieży pochodzenia ormiańskiego, urodzonej w Galicji. Od 1904 do organizowania burs przystąpiło Towarzystwo Szkoły Ludowej (Lwów, Tarnopol), następnie Polska Macierz Szkolna. Przed rozpoczęciem I wojny światowej funkcjonowało ok. 130 burs na terenie Galicji. W okresie międzywojennym bursa szkolna funkcjonowała m.in. przy Preparandzie Nauczycielskiej w Opatówku, łącząc w sobie szkołę i internat. W Sandomierzu, po wysunięciu w 1927 wniosku o ufundowaniu bursy szkolnej powstał Komitet Budowy Bursy (Towarzystwo Budowy Bursy). Zakłady powstawały także przy uniwersytetach ludowych. W 1937 w bursach i internatach będących pod opieką Ministerstwa Opieki Społecznej przebywało blisko 17 500 wychowanków. Przy uniwersytetach ludowych w 1939 działało łącznie 20 burs i internatów. Po II wojnie światowej w celu organizowania burs zarządy Związku Nauczycieli Polskich i Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” powołały w 1945 Towarzystwo Burs i Stypendiów. Po zakończeniu okupacji niemieckiej prowadzeniem zakładów zajmowały się również organizacje pomocowe m.in. Wydział Opieki nad Dzieckiem Centralnego Komitetu Żydów w Polsce. W 1946 z ramienia Polskiego Czerwonego Krzyża działały 2 bursy. W 1951 wydano Statut bursy szkolnictwa zawodowego. W 1952 Konstytucją PRL zagwarantowano prawo do nauki przez rozbudowę sieci burs. Po 1989 działalność placówek została określona m.in. przepisami ustawy o systemie oświaty z 7.09.1991 i rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 7.10.2009 w sprawie nadzoru pedagogicznego.

Źródła: A. Buchner-Micek, Opieka i wychowanie w internacie i bursie [w:] Praca opiekuńczo-wychowawcza red. B. Wojciechowska-Charlak, Kielce 2003; K. Kowalik, Wychowanie w internacie, Warszawa 1975; T. Ochenduszko, Bursy dla młodzieży szkół średnich i ich organizatorzy w Galicji w okresie autonomii (1869-1918), Rzeszów 2011; M. Okrasa, Działalność Towarzystwa Burs i Stypendiów w województwie lubelskim [w:] Praca opiekuńczo-wychowawcza w szkole i innych instytucjach oświatowych, red. Cz. Kępski, Lublin 2005; Z. Węgierski, Internaty i bursy szkolne w okresie transformacji. Przemiany ich funkcji społecznej [w:] Opieka i wychowanie. Systemy wychowywania i opieki nad dziećmi w okresie przemian ustrojowych, red. Cz. Kępski, Lublin 1998; B. Zięba-Kołodziej, Internat i bursa. Historia i współczesność, Tarnobrzeg 2011.