Akcja usamodzielnienia podopiecznych

Akcja usamodzielnienia podopiecznych – zespół działań skierowanych po II wonie światowej do wychowanków różnorodnych instytucji i form opiekuńczych oraz wychowawczych prowadzonych przez Centralny Komitet Opieki Społecznej. Celem bezpośrednim akcji było zmniejszenie liczby podopiecznych w prowadzonych placówkach, doprowadzenie do usamodzielnienia się, rozumiane najczęściej jako podjęcie zatrudnienia i znalezienie miejsca zamieszkania poza placówką CKOS oraz nabycie potrzebnych do tego kwalifikacji zawodowych. Realizacja zadania następowała poprzez uruchomienie warsztatów pracy różnych branż (drzewnej, metalurgicznej, odzieżowej, zdobnictwa regionalnego, galanteryjnej, papierniczej, itp.) oraz, w ośrodkach rolnych, warsztatów z zakresu hodowli, pszczelarstwa, jedwabnictwa, warzywnictwa, hodowli zwierząt domowych, prac domowych, itp. Nauka w warsztatach z zasady trwała 3 lata. Organizowano też krótkie szkolenia m.in. z koszykarstwa, hodowli jedwabników, zabawkarstwa, torebkarstwa, nauki jazdy samochodem. Uczestnikom szkoleń zapewniano wyżywienie i stypendium. W pierwszym roku (1947) uruchomiono 121 warsztatów, planowano kolejne. Liczba warsztatów, szkoleń fluktuowała. W 1947 informowano o zmniejszeniu się liczby podopiecznych o 129089 interpretując zjawisko jako usamodzielnienie się. Wybrane osoby kierowane były na kształcenie o charakterze ogólnym (gimnazja, licea) oraz księgowości, spółdzielczości itp. Pierwszy kurs księgowości zorganizowano w Międzygórzu w pow. bystrzyckim na Dolnym Śląsku (rozpoczął się 20.04.1947 i trwał 6 miesięcy). Do kursu przystąpiło 100 osób, ukończyło 70. Pozytywne doświadczenia z pierwszego kursu umożliwiły zorganizowanie kolejnego (rozpoczął się 5.10.1047) dla 87 niezamożnej młodzieży. CKOS zamierzał, po przeprowadzeniu własnych szkoleń, przekazanie uczestników pod opiekę kuratoriów, co jednak napotykało na liczne trudności. Kuratoria odmawiały wsparcia finansowego aktywności szkoleniowej CKOS. Brakowało też surowców koniecznych do prowadzenia warsztatów.

Źródła: AAN, CKOS, sygn. 199; CKOS. Dane o działalności organizacji za okres sprawozdawczy od 1.I. do 31.XII.1947 r., AAN, CKOS, sygn. 200; Sprawozdanie i zarys historyczny Centralnego Komitetu Opieki Społecznej; M. Brenk, Działania z zakresu ratownictwa społecznego w Polsce w latach 1944–1948, „Biuletyn Historii Wychowania” 2014, t. 32; M. Brenk, System opieki społecznej w okresie Polski Ludowej (lata 1944–1989). Zarys problematyki, „Biuletyn Historii Wychowania” 2017, t. 37; P. Grata, Czas przełomu. Polska polityka społeczna w latach 1944-1950, Rzeszów 2018.