Tułodziecka Aniela

Tułodziecka Aniela – ur. 28.01.1853 w Dąbrowie Starej, zm. 11.10.1932 w Poznaniu; działaczka społeczna i oświatowa. W 1866 przeprowadziła się do Poznania. Uczestniczyła w tajnej akcji nauczania języka polskiego. 29.05.1894 z jej pomysłu utworzono Towarzystwo Przyjaciół Wzajemnego Pouczania się i Opieki nad Dziećmi „Warta” w Poznaniu. Organizacja zajmowała się prowadzeniem tajnego szkolnictwa polskiego w stolicy Wielkopolski. Prowadziła także działalność jawną i tajną na wielkopolskiej prowincji. Jawna działalność dotyczyła zapewniania opieki nad ubogimi i upośledzonymi dziećmi w mieście. Pełniła funkcję przewodniczącej Towarzystwa przez 27 lat. Zajmowała się szkoleniem kadr nauczycielek i opiekunek. Stworzyła plany i programy nauczania. Zachęcała dzieci do systematycznej nauki. Na święta Bożego Narodzenia rozdawała dzieciom polskie książki. Urządzała wycieczki po za miasto Poznań dla 800 dzieci. W trakcie spacerów po Poznaniu prezentowała najważniejsze zabytki miasta. Organizowała dla najmłodszych wycieczki do Krakowa w celu rozbudzania ducha patriotyzmu. Utworzyła bibliotekę pedagogiczną. Redaktorka, wydawała podręczniki i czasopisma. Pioniersko prowadziła akcję pedagogizacji rodziców. W 1899 z jej koncepcji powstał przytułek dla dzieci. Tworzyła sale zajęć, schroniska oraz ogródki jordanowskie wraz z dożywianiem dzieci. Zaaranżowała „Pogadanki dla Matek Polskich”. Były to spotkania przeznaczone dla kobiet. Poruszano na nich kwestie higieny oraz zasad pedagogiki. Uczestniczka zjazdów kobiet we wszystkich trzech zaborach. Za swoją działalność krzewiącą polskość prześladowana przez władze pruskie. Honorowa inspektorka szkolna.

Źródła: L. Gomulec, Tułodziecka Aniela [w:] Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa-Poznań 1983; W. Jakóbczyk, Przetrwać nad Wartą 1815-1914, „Dzieje narodu i państwa polskiego”, Warszawa 1989; W. Jankowska, Zasłużona Wielkopolanka Aniela Tułodziecka 1853-1932, Poznań 1933; G. Wyder, Działalność edukacyjna kobiet-Polek w Wielkim Księstwie Poznańskim w drugiej połowie XIX wieku jako czynnik kształtowania świadomości narodowej, „Rocznik Lubuski” 2009, t. 35, cz.1.