Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie

Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie – pierwsza w Polsce jednostka kształcąca pedagogów oraz pracowników społeczno-oświatowych na poziomie akademickim. Założona w 1925 przy Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej, z inicjatywy Heleny Radlińskiej. Studium kształciło pracowników społecznych na poziomie wyższym, w tym pedagogów społecznych i pracowników socjalnych. Propagowało pracę społeczną jako nową dziedzinę nauki z zastosowaniem praktycznym, przyczyniając się do rozwoju szkoły pedagogiki społecznej. Nauczano oświaty dorosłych, organizacji życia społecznego, bibliotekarstwa, opieki nad matką i dzieckiem. Naukę prowadzono w czasie od roku do 2 lat. W grupie przedmiotów ogólnych znajdowały się: socjologia z socjografią, psychologia, pedagogika i dydaktyka, dzieje pracy kulturalnej, technika pracy umysłowej. W latach 1925-1935 Studium ukończyło blisko 500 osób. Zakres nauczania obejmował specjalizacje: nauczyciela osób dorosłych, organizatora życia kulturalnego młodzieży i dorosłych, bibliotekarza, pracownika opieki nad matką i dzieckiem oraz młodzieżą. W 1937 w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie zorganizowano zjazd pedagogów społecznych, połączony z jubileuszem 40-lecia pracy Heleny Radlińskiej. Od 1937 zwiększono okres kształcenia studentów do 4 lat. W 1939 Studium kształciło blisko 650 studentów. Po zakończeniu pobierania nauki na uczelni, absolwenci mogli zasilać kadry placówek państwowych, instytucji społecznych, organizacji kulturalnych, samorządów. Do 1945 uczelnia pozostawała pod kierownictwem Heleny Radlińskiej, prowadząc w czasie II wojny światowej tajne nauczanie. Po zakończeniu okupacji uczelnia nie wznowiła działalności naukowej. Podczas Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogów Społecznych w Warszawie 13-14.04.1957 podjęto próbę reaktywacji Studium, która ostatecznie się nie powiodła. Kontynuatorem działań uczelni miało się stać założone w 1957 Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie.

Źródła: M. Brenk, Od społecznika do profesjonalisty – ewolucja zawodu pracownika socjalnego w Polsce, „Kultura – Społeczeństwo – Edukacja” 2012, nr 2; A. Kelm, Formy opieki nad dzieckiem w Polsce Ludowej, Warszawa 1983; W. Theiss, Edukacja i zaangażowanie Sto lat pedagogiki społecznej w Polsce (1908–2008). Wprowadzenie, „Pedagogika Społeczna” 2018, nr 2; W. Wyrobkowa-Pawłowska, Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej [w:] Kształcenie pracowników socjalnych, red. E. Leś, J. Rosner, Warszawa 1991.