Sapieha Adam Stefan

Z Słownik historyczny "Opieka nad dziećmi na ziemiach polskich w XIX-XXI wieku"

Sapieha Adam Stefan – ur. 14.05.1867 w Krasiczynie, zm. 23.07.1951 w Krakowie. Ksiądz rzymskokatolicki, metropolita krakowski, działacz społeczny. Studiował prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim (1886-1887, 1888-1890) i na Uniwersytecie Jagiellońskim (1887-1888). Absolutorium uzyskał 10.03.1892. Od 1.10.1890 do 31.07.1894 studiował teologię. Święcenia kapłańskie otrzymał 1.10.1893 we Lwowie. Rozpoczął pracę jako wikariusz w parafii w Jazłowcu koło Buczacza. Był duszpasterzem internatu dla dziewcząt z rodzin ziemiańskich przy domu macierzystym Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. 12.06.1896 uzyskał stopień doktora. W trakcie strajku szkolnego dzieci w zaborze niemieckim w 1906 zabiegał o interwencję Watykanu. Złożył w Stolicy Apostolskiej odpowiedni memoriał. 17.12.1911 otrzymał sakrę biskupią w Kaplicy Sykstyńskiej. Akcentował wychowawczą rolę rodziny. W 1913 rozpoczął tworzenie pierwszych form opieki nad ubogimi w diecezji krakowskiej tzw. komitetów parafialnych. Po wybuchu I wojny światowej wydał odezwę wzywającą do otoczenia opieką chorych, opuszczonych i sierot. W 1917 założył Krakowski Biskupi Komitet Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny. Po zakończeniu I wojny światowej przekazał kolumny sanitarne państwu polskiemu. W 1927 powołany do Komisji Zakładów Dobroczynnych i Społecznych i do Komisji do wizytowania religii w szkole. Od 1932 członek Komisji Szkolnej, przewodniczący do 1947. W 1924 założył Ratunkowy Komitet Biskupi dla Niesienia Pomocy Biednym (Arcybiskupi Komitet). 14.12.1925 powołany na metropolitę krakowskiego. Organizator Akcji Katolickiej w archidiecezji krakowskiej. Po wybuchu II wojny światowej pozostał w Krakowie. Prezes Obywatelskiego Komitetu Pomocy. Po upadku powstania warszawskiego wzywał do pomocy uchodźcom z stolicy. Grupa 200 dzieci z Warszawy za jego przyczyną znalazła pomieszczenia w klasztorze benedyktynek w Staniątkach. 25.08.1945 powołał Krajową Centralę Caritas. Z jego inicjatywy ponownie rozpoczęły działalność m.in.: Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej, Żywy Różaniec Dziewcząt.

Źródła: J. Czajowski, Kardynał Adam Stefan Sapieha, Wrocław 1997; T. Pawlikowski, Adam Stefan Kardynał Sapieha, Lublin, 2004; B. Przybyszewski, Adam Stefan kardynał Sapieha. Pasterz dobry, książę niezłomny 1867-1951, Łańcut 2002; M. Rożek, Kardynał Sapieha, Kraków 2007; J. Wolny, Sapieha Adam Stefan [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXIV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992-1993; A. Vetulani, Adam Stefan Sapieha: metropolita krakowski, [Kraków] 1976; Z. Wiglusz, Kronika życia i działalności Adama Stefana kardynała księcia Sapiehy [w:] Kardynał Adam Stefan Sapieha. Środowisko rodzinne, życie i dzieło, red. S. Stępień, Przemyśl 1995.