Rewindykacja dzieci polskich po II wojnie światowej

Rewindykacja dzieci polskich po II wojnie światowej – zorganizowana akcja odszukiwania i repatriacji dzieci polskich z terenów niemieckich do Polski, w tym ze strefy okupacji amerykańskiej i brytyjskiej, rozpoczęta po II wojnie światowej. Poszukiwaniem, identyfikacją i rewindykacją zajmował się utworzony w 1945 Referat Rewindykacji Dzieci Polskich w Łodzi. Powstała w 1946 Delegatura Główna Polskiego Czerwonego Krzyża z siedzibą w Bad Arolsen, uruchomiła placówki PCK w strefach okupacyjnych Niemiec celem wyszukiwania polskich dzieci i prowadzenia działań prowadzących do rewindykacji. Od 1947 rewindykację prowadził zespół pod przewodnictwem Pełnomocnika Rządu Polskiego ds. Rewindykacji Dzieci Polskich Romana Hrabara oraz Wiktora Pietruszki. Polskie oddziały PCK sporządzały listy dzieci, zawierające dane personalne wraz z miejscem i okolicznościami zaginięcia. Przekazywaniem spisów do Delegatur PCK w Niemczech zajmowało się Biuro Informacyjne PCK w Warszawie. Następnie polskie listy dzieci porównywano ze spisami sporządzanymi w Niemczech. W 1947 od maja do lipca repatriowano do kraju 154 dzieci polskich z Lipska, Regensburga, Lubeki, Hafkrug, Wolfburga; od lipca do września przewieziono łącznie 128 dzieci ze stref amerykańskiej, brytyjskiej i Lipska; od września do grudnia 225 dzieci ze strefy francuskiej, Berlina, Monachium, Stuttgartu. Do końca października 1949 ze strefy amerykańskiej repatriowano do kraju łącznie 1150 dzieci, z brytyjskiej 992, z francuskiej 191 oraz z radzieckiej 879 dzieci. W sierpniu 1950 delegatury PCK w Niemczech zaprzestały działań w wyniku napiętych relacji z ZSRR, zakończono repatriację dzieci polskich z Niemiec i Austrii. Zespół R. Hrabara sprowadził do Polski łącznie ok. 33 tys. uprowadzonych dzieci polskich, w tym ze strefy radzieckiej ok. 20 tys., ze stref zachodnich w Niemczech ok. 11 tys., z Austrii ok. 2 tys. Stanowiły one 70% zidentyfikowanych uprowadzonych najmłodszych ofiar II wojny światowej.

Źródła: R. Hrabar, Hitlerowski rabunek dzieci polskich. Uprowadzanie i germanizowanie dzieci polskich w latach 1939-1945, Katowice 1960; R. Hrabar, Lebensborn czyli źródło życia, Katowice 1980; E. Karpińska-Morek, Teraz jesteście Niemcami. Wstrząsające losy zrabowanych polskich dzieci, Kraków 2018; A. Malinowska, Brunatna kołysanka. Historie uprowadzonych dzieci, Warszawa 2017; Cz. Pilichowski, Sytuacja dzieci polskich w latach drugiej wojny światowej [w:] Dzieci i młodzież w latach drugiej wojny światowej, red. Cz. Pilichowski, Warszawa 1982; J. Wnuk, H. Radomska-Strzemecka, Dzieci polskie oskarżają, Warszawa 1961; Zagubione dzieci szukają swych rodziców. Zaledwie 3000 malców wróciło do kraju, „Gazeta Ludowa” 1947, nr 311; Zbrodnia bez kary... Eksterminacja i cierpienie polskich dzieci pod okupacją niemiecką 1939-1945, red. J. Kostkiewicz, Kraków 2020.