Prewentoria

Prewentoria – rodzaj zakładu leczniczego o charakterze zapobiegawczym przeznaczony dla dzieci i młodzieży ze środowisk gruźliczych, dzieci anemicznych, niedożywionych, wymagających rekonwalescencji po różnych chorobach. Zadaniem prewentorium była okresowa izolacja od czynników szkodliwych i zwiększenie odporności organizmu. Do 1933 prewentoria realizowały, z zasady, zadania lecznicze w zakresie walki z gruźlicą, działały pod różnymi formami organizacyjnymi. Nazewnictwo nie było ujednolicone, nazywane były: koloniami leczniczymi, szkołami leśnymi, klasami zdrowia. Placówki skierowane były do ogółu, względnie do wybranych grup wiekowych, społecznych czy wyznaniowych lub narodowościowych. Czas przebywania był różny, zwykle kilka tygodni, pobyt był płatny. W ramach turnusu oprócz opieki w zakresie zdrowia oferowano wyżywienie, nauczanie na poziomie przedszkolnym i szkoły powszechnej. 04.10.1933 minister opieki społecznej polecił wojewodom (z wyjątkiem Galicji i woj. śląskiego) doprowadzenie do ujednolicenia podstaw organizacyjnych istniejących placówek. Miały one działać na podstawie jednolitego, wskazanego w okólniku statutu. Ministerstwo zachęcało do tworzenia prewentoriów jako zakładów tanich. Po II wojnie światowej prewentoria funkcjonowały w oparciu o przepisy ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym z 17.06.1966 i rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 21.08.1967. Zgodnie z definicją Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej z 1975 prewentorium oznaczało zakład leczniczo-wychowawczy przeznaczony dla dzieci od 3 do 18 roku życia. Liczba prewentoriów ulegała znacznym wahaniom, co związane było zwłaszcza z sukcesem w walce z gruźlicą w Polsce po II wojnie światowej (szczepienia ochronne). W 1938 liczba dzieci znajdujących się w placówkach o charakterze prewentorium wyniosła – 2454, w 1946 – 2891, 1948 – 4207, 1950 – 6905, 1955 – 7746, 1960 – 7503; 1965 – 6823, 1970 – 4056, 1975 – 2430, 1980 – 1363, 1985 – 1204, 1989 – 1110.

Źródła: P. Jachimowicz-Jankowska, Zakład lecznictwa uzdrowiskowego. Część 1, „Studia Prawa Publicznego” 2020, nr 4; J. Łapińska, Szkoły sanatoryjne i prewentoria, [w:] Eksperymenty pedagogiczne w Polsce w latach 1900-1939. Źródła do dziejów myśli pedagogicznej, t. 8, red. B. Suchodolski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1963; Mały rocznik statystyczny 1975, Warszawa 1975; Mały rocznik statystyczny 1989, Warszawa 1989; Okólnik nr 37 Ministra Opieki Społecznej z dnia 4 października 1933, Dz. U. M.O. S. 1933, nr 9-10, poz. 10; Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym, Dz. U. 1966, nr 23, poz. 150; Rocznik Statystyczny 1947, Warszawa 1947.