Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej

Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej – utworzona w 1922 placówka edukacyjna prowadząca kształcenie i doszkalanie nauczycieli-wychowawców pracujących w placówkach typu specjalnego. Zabiegi o scentralizowanie prac badawczych w zakresie pedagogiki specjalnej czyniło Ministerstwo Zdrowia Publicznego. Pod koniec 1919 udało się zorganizować roczny kurs dla nauczycieli, którzy zajmowali się dziećmi z niepełnosprawnościami psychicznymi i fizycznymi. Inicjatywa udała się na tyle, że w maju 1921 Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego utworzyło Kurs Seminaryjny Pedagogiki Specjalnej. Rok później połączono seminarium z Państwowym Instytutem Fonetycznym im. J. Siestrzyńskiego i powołano do życia Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej. Kierowała nim Maria Grzegorzewska. Placówka zlokalizowana była początkowo w gmachu Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych przy Pl. Trzech Krzyży 4/6, następnie przy Al. Ujazdowskich 20, a później przy ul. 3 Maja 18 w Warszawie. Przed placówką postawiono zadanie prowadzenia badań w zakresie szkolnictwa specjalnego, metodyki nauczania i wychowania dzieci niepełnosprawnych. Kierowana była do nauczycieli z praktyką w szkolnictwie powszechnym lub średnim, zatrudnionych w szkołach specjalnych i absolwentów szkół wyższych zamierzających podjąć pracę w placówkach ze specjalizacją dla niepełnosprawnych. Nauka trwała rok i kończyła się uzyskaniem uprawnień do podjęcia pracy w zakładzie specjalnym. W pierwszym roku Instytut ukończyło 26 nauczycieli. Do wybuchu II wojny światowej Instytut wykształcił 660 nauczycieli. W 1934 przy Instytucie powstała szkoła zawodowa dla młodzieży upośledzonej. W pierwszym roku uczyło się w niej 96 uczniów. Instytut, po wznowieniu działalności w 1945, w 1950 przekształcony został w Państwowe Studium Pedagogiki Specjalnej (1976 w Wyższą Szkołę Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, 2000 w Akademię Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej).

Źródła: M. Balcerek, Rozwój szkolnictwa specjalnego i opieki nad dzieckiem w Polsce okresu międzywojennego, „Rozprawy Dziejów Oświaty” 1969, nr 12; Historia wychowania. Wiek XX, t. I, red. J. Miąso, Warszawa 1984; J. Kubalka, Kształcenie specjalne w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce. Twórczynie pedagogiki specjalnej, „Forum Pedagogiczne”2019, nr 9; H. Ryll, Stan szkolnictwa specjalnego w Polsce w ostatnim pięcioleciu, „Szkoła Specjalna” 1938, nr 4; S. B. Sobieraj, Działalność́ Ministerstwa Opieki Społecznej na rzecz dzieci i młodzieży w okresie II Rzeczypospolitej, Kielce 2019 (praca doktorska); Statut organizacyjny Państwowego Seminarium Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, Dz. U. M.W. R. i O. P. 1921, nr 20, poz. 203; Statut Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, Dz. U. M.W. R. i O. P. 1922, nr 27, poz. 300.