Ochrona pracy młodocianych

Ochrona pracy młodocianych – system regulacji prawnych określających zasady zatrudniania osób niepełnoletnich. Ochrona pracy młodocianych wywodzi się z ruchu na rzecz zakazu pracy dzieci oraz ochrony pracy kobiet mających swe korzenie w XIX w. W konsekwencji wprowadzenia zakazu pracy dzieci wyróżniono i dookreślono pojęcie „młodociany”. Stosowano różne granice wieku, od 14 do 18 roku życia. W Konstytucji Marcowej z 1921 określono zasadniczy kierunek przyszłego ustawodawstwa w tym zakresie (art. 102 i 103) m.in. zakazując pracy dzieciom i młodzieży objętym obowiązkiem szkolnym a także osobom poniżej 15 roku życia w gałęziach przemysłu szkodliwych dla zdrowia. Zasadnicze prawo uchwalono 02.07.1924. Do kategorii młodocianych zaliczono osoby w wieku od 15 do 18 lat, dla których zastrzeżono odpoczynek nocny w rozmiarze co najmniej 11 godzin (w porze między 20.00 a 6.00), naukę dokształcającą (6 godz. nauki wliczano do godzin pracy), badania lekarskie stwierdzające adekwatność rodzaju pracy do sił i zdrowia młodocianego. Wzbroniono pracy nocnej. W okresie powojennym ochrona oparta została o Konwencję Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 138 (1973), Europejską Kartę Społeczną (1961) oraz przepisy Unii Europejskiej, a także ustawodawstwo krajowe na poziomie konstytucyjnym oraz w ramach Kodeksu Pracy. Młodociany według Kodeksu Pracy to osoba, która ukończyła 15, a nie ukończyła 18 roku życia. Z zasady pracownikiem może być więc osoba, która ukończyła 18 lat. Młodociani mogą być zatrudniani gdy ukończyli 15 lat. Ograniczono zakres prac możliwych do wykonywania przez młodocianego do ukończenia 16 lat oraz czas świadczenia pracy. Mogą być zatrudniani w podmiotach prowadzących działalność kulturalną, artystyczną, sportową czy reklamową. Większe możliwości istnieją przy zatrudnianiu w celu przygotowania zawodowego oraz przy tzw. pracach lekkich. Pracodawca zobowiązany jest do przygotowania takiego wykazu prac. Prace te nie mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia fizycznego i psychicznego młodocianego.

Źródła: 10 lat polityki społecznej państwa polskiego, Warszawa 1928; A. Nojszewska-Jarosz, Ochrona pracy młodocianych w Drugiej Rzeczypospolitej [w:] Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, t. 2, red. P. Grata, Rzeszów 2014; Ustawa z dnia 2 lipca 1924 r. w przedmiocie pracy młodocianych i kobiet, Dz. U. 1924, nr 65, poz. 636;; Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy, Dz. U. 1974, nr 24, poz. 142; P. Wąż, Zatrudnianie młodocianych, Warszawa 2009; K. Ziółkowska, Ochrona pracy dzieci i młodocianych na polskim rynku pracy, „Studia Prawnoustrojowe” 2021, t. 51.