Kurator sądowy

Kurator sądowy – organ świadczący pomoc penitencjarną, sprawujący opiekę nad nieletnimi i wykonywujący orzeczenia sądu w sprawach rodzinnych i nieletnich. Działania kuratorskie mające na celu korektę nagannych zachowań są skierowane do nieletniego, a także do rodziców lub opiekunów prawnych. Kurator wypełnia zadania wychowawczo-resocjalizacyjne, profilaktyczne, diagnostyczne, formalno-kontrolne. Instytucja kuratora sądowego została przewidziana rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 26.07.1919 dotyczącym utworzenia sądów dla nieletnich i regulacji funkcjonowania opiekunów sądowych. Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 25.06.1929 instytucję opiekunów sądowych przekształcono w kuratorów nieletnich działających przy sądach grodzkich i przy sądach dla nieletnich. Kurator stał się prawomocnym pracownikiem sądu na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 25.06.1935 o kuratorach nieletnich. Od 1949 rozpoczęto organizowanie sądów dla nieletnich i powoływano przy tych sądach kuratorów dla nieletnich. W 1951 zostało wydane rozporządzenie o kuratorach sądowych dla nieletnich oraz instrukcje dotyczącą ich działania. Kurator występował jako pomocniczy organ sądu, a pełniona przez niego funkcja miała charakter społeczny. Instytucję kuratorów zawodowych ustanowiono na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 1959 o kuratorach sądowych dla nieletnich, a kwestie wynagrodzenia uregulowano w osobnym rozporządzeniu. Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości w 1971 powołano kuratorskie ośrodki pracy z młodzieżą, uwzględniającym środowisko wychowanka. Na mocy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 1973 nastąpiło ujednolicenie aparatu pomocniczego sądów dla nieletnich i opiekuńczych przez połączenie instytucji inspektorów społecznych z instytucją kuratorów sądowych. Zakres zadań kuratora sądowego został wskazany w ustawie z 26.10.1982 o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Źródła: S. Badora, J. Brągiel, Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej, Warszawa 1995; R. Borowski, D. Wysocki, Instytucje wychowania resocjalizującego, Płock 2001; Ł. Kwadrans, 90 lat kurateli sądowej w Polsce. Historia – teraźniejszość – przyszłość, „Probacja” 2010, nr 3-4; R. Opora, Rola sędziów i kuratorów w resocjalizacji nieletnich, Gdańsk 2006; M. Pawlicka, Kuratela sądowa w Polsce, Europie i świecie – historia i stan obecny, Warszawa 2007; Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 marca 1951 r. o kuratorach sądowych dla nieletnich, Dz. U. 1951, nr 25, poz. 188; K. Stasiak, Kuratela sądowa w Polsce: analiza systemu. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi Tadeuszowi Jedynakowi, Toruń 2018; S. Śliwa, Wybrane problemy resocjalizacji nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, Opole 2013; B. Zinkiewicz, Profilaktyczny wymiar działalności rodzinnych kuratorów sądowych, Kraków 2015.