Karpowicz Stanisław

Karpowicz Stanisław – ur. 24.02.1862 w Haciszkach, zm. 16.06.1921 w Otwocku; pedagog, redaktor. W 1882 rozpoczął pracę jako buchalter i sekretarz biura konstrukcyjnego k. Tyfilisu. W 1884 wyjechał do Wilna, pracował jako nauczyciel w prywatnych domach. Autor opracowania zasad samokształcenia dla młodzieży. Wyznawał pogląd, iż najważniejszymi wartościami wpajanymi uczniom powinny być: solidarność, sprawiedliwość, bezinteresowność, miłość, prawda i dobro. Na drugim miejscu zwracał uwagę na kształcenie zawodowe, które było nastawione na osiąganie sukcesów ekonomicznych. Celem wychowania powinno być rozwijanie w najmłodszych empatii i miłości bliźniego. W 1892 przeniósł się do Warszawy. Organizator uczniowskich kół samokształcenia, współpracował z Uniwersytetem Latającym. Redaktor „Przeglądu Pedagogicznego”, „Głosu”, „Prawdy”, „Bluszczu”, „Wędrowca”, „Ateneum”, „Tygodnika Ilustrowanego”. Inicjator odczytów objazdowych na terenie Nowogródczyzny. W Wilnie organizował wieczory literacko-muzyczne, inicjator założenia tamtejszego związku nauczycielskiego. Założyciel wiejskich bibliotek. W 1896 razem z Maksymilianem Borkowskim założył księgarnię w Warszawie. Od 1901 urzędnik biura ubezpieczeń wzajemnych. Pracował również jako nauczyciel w pensjach Zuzanny Morawskiej i E. Paszkiewiczówny. Udzielał się także podczas wakacyjnych kursów nauczycielskich. Od 1899 członek komisji dbającej o organizację terenów dziecinnych zabaw i gier fundacji Wilhelma Ellisa Raua. Jako delegat Wydziału Wychowawczego Warszawskiego wyjechał do Szwajcarii, Francji, Belgii, Szwecji i Niemiec w celu obserwacji działalności placówek wychowawczych. Członek redakcji „Encyklopedii Wychowawczej” w latach 1900-1908. Współtwórca Towarzystwa Pedagogicznego. Twórca programu ośmioletniej szkoły ogólnokształcącej. Organizator tajnych kursów dla nauczycieli w okresie strajku szkolnego (1905). Wykładowca na Uniwersytecie dla Wszystkich oraz Towarzystwa Kultury Polskiej. W 1911 założył Dom Dziecięcy – prywatną, elitarną szkołę dla dzieci w wieku 5-10 lat w Warszawie. Liczba uczniów wynosiła ok. 24, szkoła istniała do 1914. W latach 1915-1918 pracował w internacie dla chłopców w Moskwie. Do Warszawy wrócił w 1918.

Źródła: S. Karpowicz, Ideały i metoda wychowania spółczesnego, Warszawa 1907; S. Karpowicz, Indywidualność i jej kształcenie, Warszawa 1912; S. Karpowicz, Szkice pedagogiczne, Warszawa 1895; S. Karpowicz, Wybór pism, Warszawa 1929; S. Konarski, Karpowicz Stanisław [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 12, red. B. Ledóchowski, Wrocław 1966-1967; K. Ślęziński, Elementy filozofii pedagogiki u Stanisława Karpowicza, „Polska Myśl Pedagogiczna”, nr 1, 2015 r.