Grynbergowa Sara

Grynbergowa Sara – Gołąb-Grynberg/ Gołomb-Grinberg Ala; ur. 22.06.1904 w Mławie, zginęła w 11.1943 w Poniatowej; pielęgniarka, opiekunka społeczna, ofiara Holokaustu. Pionierka pielęgniarstwa społecznego. Absolwentka polskiej szkoły dla żydowskich dziewcząt Antoniny Mrozowskiej. Studiowała na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego (1922-1923). Po przerwaniu studiów podjęła naukę w Szkole Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnym na Czystem (1923-1927); od 1927 pracowała tam na oddziale położniczym. Dążyła do doskonalenia opieki nad niemowlętami i poprawy jej warunków higieniczno-sanitarnych. Opowiadała się za przebywaniem matek wraz z dziećmi w szpitalu. Uczęszczała na Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej (1928-1930). Była opiekunkę przyzakładową w Żydowskim Domu Matki i Dziecka w Warszawie. Organizowała opiekę społeczną w poradni szkolnej przy Towarzystwie „Przyjaciele Dzieci”. Autorka prac publikowanych na łamach „Naszego Przeglądu”, dotyczących warunków higieniczno-sanitarnych wśród społeczności żydowskiej. Założycielka poradni „Liga dla młodych matek”, przygotowującej przyszłe matki do opieki nad niemowlętami i wychowywania dzieci. W czasie II wojny światowej przewodziła pracom pielęgniarek w getcie warszawskim (od 1940). Naczelna pielęgniarka przy Wydziale Zdrowia Gminy. Organizatorka Izby Zatrzymań, tzw. sierocińca powstałego w prywatnym mieszkaniu Wiery Gran (1941). Zaangażowana w pozyskiwanie funduszy dla zatrzymujących się w Izbie dzieci. Założycielka Kół Młodzieży i tajnych szkoleń sanitarno-ratowniczych, autorka grafiku umożliwiającego odbywanie praktyk w placówkach służby zdrowia. Współpracowała z Ireną Sendlerową. Prowadziła akcję ratowniczą w trakcie likwidacji getta warszawskiego, wywożąc dzieci z Umschlagplatzu przez ambulatorium na stronę aryjską (1942). Skierowana do obozu pracy przymusowej w Poniatowej, podejmowała działania ratunkowe na rzecz podopiecznych.

Źródła: Aneks. Fragmenty z książki Jonasza Turkowa: „Ala Gołomb-Grinberg, di krankenszwester in waszewer geto” [w:] Księga Żydów Mławskich, red. L. Zygner, Mława 2016; W. Gran (Grynberg), Sztafeta oszczerców, Paryż 1980; K. Jakubowski, Menora, „Wspólnota” 1999, nr 45; A. Kondrat, Ala Gołomb-Grinberg (1904-1943) [w:] Księga Żydów Mławskich, red. L. Zygner, Mława 2016; Księga pamięci Żydów mławskich, Mława 2016; K. Meloch, Dzieci Holocaustu Mówią..., t. 3, Warszawa 2008; A. Uziembło, Gołąb-Grynberg Sara (Ala) [w:] Słownik biograficzny pracowników społecznych, t. 1, Warszawa 1993; L. Zygner, Między wolnością a odpowiedzialnością. Postawa moralna Karola Mikulskiego, Ali Gołąb-Grynberg i Józefa Witwickiego wobec zbrodni niemieckich podczas II wojny światowej, „Studia Mazowieckie” 2018, nr 1.