Fundacja Stanisława Skarbka we Lwowie

Fundacja Stanisława Skarbka we Lwowie – organizacja dobroczynna założona w 1811. 1.08.1843 Stanisław Skarbek podpisał akt fundacyjny, w którym ofiarował cały majątek na rzecz ubogich i sierot. Fundacja założyła zakład w Drohowyżu. Stosowała nowoczesne formy opieki nad dziećmi. Wzorowano się na zagranicznych szkołach na wolnym powietrzu oraz „domach radości” Marii Montessorii. Budowa zakończyła się w 1875. W pierwszym roku działalności przyjęto pod opiekę 76 chłopców oraz 44 dziewczynki. Kształcenie elementarne trwało 4 lata, odbywało się w miejscowej szkole publicznej. Dzieci starsze nieuczące się do tej pory, odbywały kształcenie elementarne przez 3 lata. Regulamin ustalił 22 godziny tygodniowo nauki w klasach niższych i 26 w klasach wyższych. Najmłodsi podopieczni mieli do dyspozycji ogródek freblowski przy placówce. Codziennie obowiązki oraz edukację normował regulamin. Stanisław Skarbek przekazał zarządzanie fundacją wraz z kontrolą Wydziałowi Krajowemu i Sejmowi Galicyjskiemu. W obiekcie dzieci miały przebywać przez 7 lat. W budynku uruchomiono szkołę czteroklasową żeńską oraz sześcioklasową wydziałową męską. W 1882 podpisano umowę z siostrami felicjankami, które objęły nadzór na pracą z dziewczętami. Dla dziewcząt organizowano kursy praktyczne z prac domowych, krawiectwa, kucharskie, robótek ręcznych. Dla chłopców były organizowane od 1878 kursy: szewstwa, kowalstwa i inne. Utworzono szkołę ogrodnictwa i warsztat rymarsko-lakierniczy. Nadzór nad młodzieżą poza obiektem sprawowali dozorcy i dozorczynie. 26.10.1903 nadzór nad warsztatami rzemieślniczymi przejął Wydział Krajowy. W czasie I wojny światowej zakład poniósł straty. Po 1918 uruchomiono m. in.: kurs przysposobienia wojskowego czy hufiec skautowy. W 1939 w ośrodku było ok. 500 dzieci. Placówka zakończyła działalność w 1939.

Źródła: M. Balcerek, Rozwój opieki nad dzieckiem w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1978; M. Balukiewicz, Protektoraty lwowskie. Początki i rozwój praktyki opiekuńczo-wychowawczej we Lwowie i na ziemi lwowskiej od końca XVIII stulecia do wybuchu II wojny światowej, Katowice 2000; A. Haratyk, Udział społeczeństwa galicyjskiego w opiece nad dziećmi ubogimi i osieroconymi (1867-1914), Kraków 2007; Dokumenta Fundacyi Stanisława hr. Habdank Skarbka tworzącej Zakład sierót i ubogich w Drohowyżu, Lwów 1875; V. Kemin, Mecenasostwo hrabiego Stanisława Skarbka w tradycji wychowawczej Galicji, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość”, 2017, t. 14; Kresy wschodnie Rzeczypospolitej: opisu i obrazy przeszłości, oprac. S. Przybylski, Lwów [po 1926]; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej: księga pamiątkowa 1918-1928, Kraków-Warszawa 1928.