Działalność opiekuńcza zakonów męskich

Działalność opiekuńcza zakonów męskich – zakony męskie na ziemiach polskich rozpoczęły swą działalność już w XII w. W 1534 Stanisław Hozjusz sprowadził do Braniewa zakon jezuitów, którego głównym przedmiotem działalności była edukacja młodzieży męskiej. Jezuici otworzyli pierwsze w Polsce seminarium duchowne, założyli ok. 60 kolegiów. Działalność edukacyjną prowadzili również sprowadzeni w 1642 pijarzy.  XIX wiek był dla zakonów męskich okresem reorganizacji i przystosowania, wiele zakonów uległo kasacie po 1772. Dopiero u schyłku wieku można zauważyć zwiększoną aktywność dobroczynną. W 1883 w Warszawie Franciszek Łapiński założył zgromadzenie synów Matki Boskiej Bolesnej (doloryści). Zajmowali się prowadzeniem szkół zawodowo-rzemieślniczych. Uczyli dzieci m. in. krawiectwa, szewstwa i piekarnictwa. Organizowali biblioteki i czytelnie. Dążyli do odnowy duchowej miejskiej młodzieży ze środowisk rzemieślniczych. W 1908 prowadzili 45 zakładów. 25.08.1888 powstał zakon albertynów, którego działalność zapoczątkował Adam Chmielowski (brat Albert). Główna działalność opierała się na prowadzeniu schronisk dla bezdomnych mężczyzn i warsztatów zarobkowych, gdzie potrzebujący mogli zdobywać doświadczenie i środki do życia. W 1920 utworzono zgromadzenie Braci Serca Jezusowego, którzy m. in. pomagali przy parafiach kierować organizacjami młodzieży męskiej. Ponadto pracowali w domach położnych (Puszczyków, Poznań, Warszawa, Łomża, Pelplin).  27.10.1928 w Kobryniu dzięki staraniom Czesława Antoniego Boniakowskiego powołano Zgromadzenie Braci św. Józefa III zakonu regularnego św. Franciszka, którego celem było wychowanie chłopców w duchu katolickim i kształcenie ich w rzemiośle. Bracia prowadzili również przytułki dla bezdomnych. W okresie międzywojennym działało także Zgromadzenie Braci Misjonarzy Kresowych III zakonu św. Franciszka. Celem było prowadzenie zakładów dobroczynnych, tworzenie i wspieranie ośrodków wychowawczych, w 1929 utworzyli placówkę w USA. Zakon rozwiązano w 1938.

Źródła: J. Bar, Polskie zakony, „Prawo Kanoniczne” 1961, nr 4; E. Breza, Nazwy zakonów i zgromadzeń zakonnych męskich, „Slavia Occidentalis”, nr 69, 2012; E. Jabłońska-Deptuła, Zakony męskie królestwa wobec rzeczywistości zaborczej 1815-1864. Kilka problemów badawczych, „Roczniki Humanistyczne”, t. 22: 1974; J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Warszawa 1985; J. Świeboda, Collegium Ressoviense w życiu Polaków (1658-1983), Rzeszów 1983; B. Wink, Posługa charytatywna żeńskich zgromadzeń zakonnych w Polsce w latach 1989-2015. Studium teologicznopastoralne, Lublin 2028.