Katolicki Związek Kobiet

Katolicki Związek Kobiet – kobiece stowarzyszenie dobroczynne działające w Polsce w okresie międzywojennym. Powstało w 1907 w Warszawie, jako Katolicki Związek Kobiet Polskich. W ramach organizacji działały sekcje: czytelnicza, ochrony kobiet, misja dworcowa, pośrednictwo pracy, szpitalna opieka nad chorymi, opieka nad dzieckiem i pracującymi dziewczętami, bursa dla chłopców, internaty dla seminarzystek, tanie kuchnie. W 1907 uruchomione zostały Wyższe Kursy Naukowo-Pedagogiczne, zwane również Wyższą Szkołą dla Kobiet, z wydziałem historyczno-literackim i matematyczno-przyrodniczym. Prowadzono szkołę dla ochroniarek, będącą zakonspirowanym seminarium nauczycielskim. W 1915 KZKP wraz ze Związkiem Niewiast Katolickich w Krakowie i z Towarzystwem Czytelni dla Kobiet utworzyły Katolicki Związek Polek (Katolicki Związek Kobiet). W okresie międzywojennym stowarzyszenie składało się z kilku sekcji: Religijna, Wychowawczo-Oświatowa, Społeczna, Dochodowa, „Poradnia”, Opieki nad żołnierzem, „Fundusz pożyczkowy”, Gospodarcza, Sekretariat Zagraniczny. Związek działał przy pomocy sieci placówek w kraju. Jedną z nich utworzono w 1923 w Płocku jako Katolicki Związek Polek Diecezji Płockiej. Kolejne placówki powstały również m. in. w Lublinie, Łomży, Dąbrowie Górniczej, Gostyninie, Łodzi, Otwocku, Kaliszu, Raciążu, Sochaczewie, Mławie, Wólce, Radomsku, Cumaniu, Zdołbunowie, Suwałkach. Od 1927 organizacja podjęła współpracę z Katolickim Związkiem Polek w Wilnie i z Towarzystwem Polek w Katowicach. Statutową działalność społeczno-oświatową realizowano przez organizowanie kursów dokształcających, wykładów, odczytów i zakładanie bibliotek, czytelni w przedszkolach i szkołach. W 1930 do organizacji przynależało ok. 30 tys. członkiń. W 1934 do ogólnopolskiego KZK zostało włączone Katolickie Stowarzyszenie Kobiet, powstałe ze scalenia KZK w Poznaniu oraz Związku Kobiet Katolickich. W latach 1936-1938 organizacja wydawała dodatek „Gazeta dla Kobiet”, podejmujący zagadnienia wychowania dziecka.

Źródła: A. W., Ubieranie dzieci, „Gazeta dla kobiet” 1938, nr 12; J. Bełcikowski, Warszawa kobieca, Warszawa 1930; R. Czekalski, Stowarzyszenia i organizacje w diecezji płockiej w okresie międzywojennym, „Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne” 1997, nr 4/1; T. Gumuła, Działalność oświatowo-wychowawcza Cecylii Plater-Zyberkówny (1853-1920), „Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” 1996, nr 11; I. Michalska, Rodzinne obowiązki kobiety w świetle katolickiego periodyku „Gazeta dla Kobiet” z lat 1918-1938, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2020, z. 1; M. Stępniak, Akcja Katolicka w Polsce i w diecezji łódzkiej w okresie międzywojennym, „Łódzkie Studia Teologiczne” 2005, nr 14; E. Zawadzka, Szkice z dziejów wojskowej służby kobiet, Toruń 2001.