Izby zatrzymań

Izby zatrzymań – jeden z zakładanych elementów systemu sądownictwa dla nieletnich w II Rzeczypospolitej. Ich celem miało być izolowanie nieletniego od dorosłych przestępców. Izby takie, choć planowane, nie zostały nigdy powołane przy sądach dla nieletnich. Powodem był brak koniecznych środków finansowych. Pewnym półśrodkiem było powołanie specjalnych oddziałów dla „nieletnich przestępców” zatrzymanych prewencyjnie lub odbywających karę w więzieniach warszawskich. Dla chłopców zlokalizowane było w Warszawie przy ul. Długiej 52 i dla dziewcząt przy ul. Dzielnej 26. Oddziały zostały powołane rozporządzeniem ministra sprawiedliwości z 15.01.1926. Minister zobowiązywał opiekunów do dbania o rozwój fizyczny i duchowy osadzonych. Naczelnikowi więzienia pomocy w prowadzeniu oddziałów miał udzielać specjalnie na ten cel powołany Komitet Opiekuńczy w składzie: przedstawiciel ministra sprawiedliwości, sędzia pokoju dla nieletnich w Warszawie, lekarz oraz powołani przez tegoż ministra przedstawiciele patronatu dla nieletnich i znani społecznicy, a także nadzwyczajni członkowie (naczelnicy, kapelani, instruktorzy). Kadencja Komitetu trwała 3 lata. Komitet nie dysponował kompetencjami pozwalającymi na wprowadzanie jakichkolwiek zmian w zakresie pracy i organizacji oddziałów. Mógł jedynie komunikować „spostrzeżenia” naczelnikowi więzienia. Bezpośrednią pracą w oddziałach zajmowali się instruktorzy (mężczyzna w oddziale dla chłopców, kobieta w oddziale dla dziewcząt). Do ich zadań należały: kontrola nad pracą, nauka oraz piecza ogólna nad osadzonymi. Nieposiadającą statusu izby zatrzymań była powstała we wrzeniu 1925 „jakby Izba Zatrzymań” zorganizowana przez opiekunkę społeczną Felicję Sawicką przy Sądzie dla Nieletnich w Warszawie. W II połowie lat 30. organizowano policyjne izby zatrzymań przy policji kobiecej. W Warszawie istniała od 1935, od 1936 w Wilnie, Lwowie, od 1937 w Łodzi, od 1938 w Poznaniu.

Źródła: T. Jaroszyński, Psychologia i profilaktyka przestępczości u dzieci, „Opieka nad dzieckiem” 1923, nr 2; A. Komorowski, Nieletni przestępcy, [w:] Zagadnienia opieki nad macierzyństwem, dziećmi i młodzieżą, red. B. Krakowski, Warszawa 1929; D. Pawlak, Powstanie, organizacja i działalność Policji Kobiecej w Polsce, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska” 2006, t. 19; Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 stycznia 1926 r. o oddziałach dla nieletnich przestępców w więzieniach warszawwskich, Dz. U. MSp. 1926, nr 3, poz. 3; K. Szymków, Instytucja stałych opiekunów sądowych 1919–1929, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2018, v. 7.