Estkowski Ewaryst

Estkowski Ewaryst – ur. 26.10.1820 w Drzązgowie k. Kostrzyna, zm. 15.06.1856 w Soden; pedagog, działacz oświatowy. W 1839 ukończył seminarium nauczycielskie, następnie pracował jako nauczyciel w Wojciechowie w powiecie jarocińskim. W 1848 zainicjował powstanie pierwszego na ziemiach polskich Towarzystwa Pedagogicznego. Miało popierać wychowanie dzieci i młodzieży wsi zaboru pruskiego, celem bezpośrednim były działania na rzecz doskonalenia zawodowego nauczycieli szkół elementarnych opartego na najnowszych osiągnięciach pedagogiki, dydaktyki i metodyki nauczania początkowego (obok centrali powstało 20 kół filialnych towarzystwa, działających maksymalnie do 1853). W latach 1849-1853 wydawał organ prasowy Towarzystwa „Szkołę Polską”, której dodatkiem od 1850 była „Szkółka dla Dzieci”, podejmująca najważniejsze kwestie związane z kształceniem dzieci i będąca pierwszym na ziemiach polskich pismem dla dzieci. Estkowski krytykował niemiecki model edukacji oparty na mechanicznemu systemowi nauki pamięciowej i propagował ideę samodzielnej pracy ucznia i jej oparcia na obserwacji życia, poprzez organizowanie m. in. wycieczek i spacerów. Zasady metodyki nauczania opublikował w pracach Metoda pisania i czytania, Książka do pierwszego czytania dla szkół publicznych i prywatnych oraz Elementarzyk złożony według metody pisania i czytania. Głosił potrzebę tworzenia odpowiednich warunków do wychowania narodowego, doskonalenia teorii i praktyki pedagogicznej oraz upowszechniania nowoczesnych trendów w nauczaniu. Dążył do rozwoju idei tzw. szkoły jednolitej, w ramach której absolwenci kształcenia elementarnego mieli być przygotowywani do podjęcia nauki w gimnazjum. Równocześnie wspierał dokształcanie młodzieży w tzw. szkołach niedzielnych, obejmujące uczniów do 21 roku życia. Rolę szczególną w formułowanym przez niego modelu kształcenia odgrywać mieli nauczyciele ludowi, których rozwój wspierał zarówno przez liczne publikowane artykuły, jak też pisane przez siebie książki.

Źródła: J. Kozłowski, Estkowski Ewaryst [w:] Wielkopolski Słownik Biograficzny, red. A. Gąsiorowski, J. Topolski, Poznań 1981; J. Kwiatek, Ewaryst Estkowski (1820-1856) [w:] Wielkopolanie XIX wieku, T. I, red. W. Jakóbczyk, Poznań 1966; W. Osterloff, Ewaryst Estkowski (1820-1856), Łódź 1921; M. Szulkin, Ewaryst Estkowski, Warszawa 1954; Red., Estkowski Ewaryst [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. VI, Kraków 1948;  S. Truchim, Ewaryst Estkowski. Zarys monografii, Warszawa 1959.