Naczelna Rada Opiekuńcza dla Generalnego Gubernatorstwa

Naczelna Rada Opiekuńcza dla Generalnego Gubernatorstwa – organ utworzony 29.05.1940 jako Naczelna Rada Opiekuńcza dla zajętych polskich obszarów – Opieka Społeczna Dobrowolna Polaków, Ukraińców, Żydów w celu koordynacji spraw opieki dobrowolnej w Generalnym Gubernatorstwie. Rada powstała ze scalenia Rady Głównej Opiekuńczej, Ukraińskiej Rady Głównej Opiekuńczej oraz Żydowskiej Samopomocy Społecznej. Instytucja zajmowała się rozdziałem pomocy zagranicznej między 3 narodowości w czasie II wojny światowej na terytorium okupowanego przez Niemcy Generalnego Gubernatorstwa. W skład NRO wchodziło 7 członków, w tym 5 z RGO oraz po 1 z ŻSS oraz URGO. Działalność miała obejmować opiekę otwartą i zamkniętą, w tym organizację placówek udzielających pomocy: świetlic, sierocińców, kuchni ludowych. Podczas posiedzeń NRO, którym przewodniczył Adam Ronikier, omawiano sprawy aprowizacji i prowadzenia akcji pomocowych dla ludności żydowskiej, w tym dzieci, postulowano przesunięcie w czasie terminu utworzenia getta w Warszawie, podejmowano decyzje dotyczące podziału darów zagranicznych oraz ich rozprowadzenia. Zatwierdzanie planów rozdzielczych należało do Wydziału Administracji Wewnętrznej Urzędu Generalnego Gubernatorstwa oraz pełnomocnika Niemieckiego Czerwonego Krzyża. W latach 1940-1942 udzielona ze środków NRO pomoc dla ŻSS wynosiła 8,6 mln zł, w tym część funduszy pochodziła z subwencji rządu GG. Dotacje dla ludności żydowskiej zostały wstrzymane przez okupanta niemieckiego 30.06.1942. Narastająca agresja ze strony nazistów uniemożliwiała prowadzenie akcji opiekuńczej skierowanej do ludności żydowskiej. W lipcu 1942 władze niemieckie wystosowały do ŻSS pismo o rozwiązanie organizacji. Patowa sytuacja skutkowała wystosowaniem przez A. Ronikiera apelu o rozwiązanie NRO, co stało się we wrześniu 1942.

Źródła: A. Kopciowski, Zagłada Żydów w Zamościu, Lublin 2005; K. Kowalik, Opieka nad dzieckiem w Generalnym Gubernatorstwie, Lublin 1986; B. Kroll, Opieka i samopomoc społeczna w Warszawie 1939-1945, Warszawa 1977; B. Kroll, Rada Główna Opiekuńcza 1939-1945, Warszawa 1985; Cz. Łuczak, Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce, Poznań 1979; R. Sakowska, Ludzie z dzielnicy zamkniętej: z dziejów Żydów w Warszawie w latach okupacji hitlerowskiej, październik 1939 - marzec 1943, Warszawa 1993; K. Samsonowska, Pomoc dla Żydów krakowskich w okresie okupacji hitlerowskiej [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. A. Żbikowski, Warszawa 2006.