Ministerstwo Zdrowia

Ministerstwo Zdrowia – powstały na mocy uchwały Rządu Tymczasowego z 11.04.1945, wyodrębniony z Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, organ administracji rządowej obejmujący kwestie zdrowia publicznego, w tym te związane z opieką zdrowotną nad dziećmi. Na czele resortu stanął Franciszek Litwin, w ministerstwie utworzono pięć departamentów – ogólny, organizacji służby zdrowia, lecznictwa, medycyny społecznej i farmaceutyczny. W ramach Departamentu Medycyny Społecznej resortu powstał wydział zdrowia matki i dziecka, którego aktywność była ściśle połączona z działalnością wydziałów ośrodków zdrowia, higieny społecznej oraz chorób społecznych. Wraz z zachodzącymi w Polsce w końcu lat 40. procesami stalinizacji polityki społecznej ministerstwo znacząco poszerzyło zasięg oddziaływania na kwestie związane z opieką nad dziećmi. Ministerstwo miało w nowych warunkach zawiadywać całością spraw związanych z ochroną macierzyństwa i opieką nad dziećmi do lat trzech, wcześniej pozostającą w kompetencji Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. 31.03.1949 powstał w ramach resortu zdrowia Departament Ochrony Matki i Dziecka (zastąpił działający wcześniej Departament Matki i Dziecka), w którego skład weszły wydziały spraw ogólnych, ochrony macierzyństwa i małego dziecka oraz ochrony dziecka w wieku przedszkolnym i szkolnym. Prawnym potwierdzeniem rozszerzenia kompetencji opiekuńczych ministerstwa  stała się będąca skutkiem wspólnego okólnika ministra pracy i opieki społecznej oraz ministra zdrowa z 19.12.1949 ustawa z 4.02.1950 o przekazaniu ministrowi zdrowia, wbrew rozwiązaniom zapisanym w ustawie z 7.04.1949 o przekazaniu ministerstwu oświaty opieki nad dziećmi i młodzieżą, zakresu działania w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi. Obok całości zadań opiekuńczych resort zdrowia przejął również nadzór nad organizowaniem żłobków przez zakłady pracy. Ministerstwo istniało do 1960, gdy jego miejsce zajęło Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej.

Źródła: P. Grata, Czas przełomu. Polska polityka społeczna w latach 1944-1950, Rzeszów 2018; Ministerstwo Zdrowia w Warszawie, Zespół - Szukaj w Archiwach [dostęp: 28.01.2024]; Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 r. o przekazaniu Ministrowi Oświaty zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi i młodzieżą, Dz. U. 1949, nr 25, poz. 175; Ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o przekazaniu Ministrowi Zdrowia zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej w przedmiocie opieki społecznej nad dziećmi do lat trzech oraz nad kobietami ciężarnymi i karmiącymi, Dz. U. 1950, nr 6, poz. 49.