Lewczanowska Helena (Łewczaniwśka Ołena Karliwna)

Lewczanowska Helena (Łewczaniwśka Ołena Karliwna) – ur. 27.01.1881 w Horodnie, zm. 1940; ukraińska działaczka społeczna, nauczycielka. Pobierała naukę domową. Zdała maturę eksternistycznie w Sankt Petersburgu. Absolwentka studiów filozoficznych na Uniwersytecie Wiedeńskim. Uzyskała stopień doktora prawa. Ukończyła Wydział Historyczny w Wyższych Kursach Żeńskich w Moskwie. W 1905 poślubiła Ołeksandra Lewczanowskiego. Właścicielka majątku koło Liniowa na Wołyniu. W latach 1917-1918 współtworzyła wraz z Samuelem Podhirskim Klub Ukraiński w Żytomierzu. Aktywnie uczestniczyła w Towarzystwie Proswita. Założycielka szkół ludowych ukraińskich. Pracowała w nich jako nauczycielka. W 1919 powróciła do Horodna. Senator w latach 1922-1927 z listy Bloku Mniejszości Narodowych. Wielokrotnie zabierała głos w sprawach opieki społecznej. Protestowała przeciwko zabieraniu dzieci ukraińskich do polskich zakładów opiekuńczych. Poruszała kwestie zamknięcia szkół ukraińskich na Wołyniu, szkolnictwa ukraińskiego czy uniwersytetu ukraińskiego we Lwowie. Interweniowała w sprawie stosunków więziennych na Kresach Wschodnich. Przedstawicielka Czerwonego Krzyża i Rady Opieki Społecznej w Kowlu a następnie w Łucku. W 1928 rezygnowała z kandydowania do senatu na rzecz męża. W 1939 aresztowana przez NKWD. Przebywała w więzieniach w Horochowie i Łucku. 30.05.1940 wywieziona w nieznane miejsce. Dalsze losy nie są znane. Zmarła na zesłaniu w Kazachstanie lub została zamordowana wiosną 1940 w Ukrainie.

Źródła: P. Fiktus, Udział kobiet w działalności prawotwórczej Senatu II Rzeczypospolitej „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne” 2016, nr 2; M. Kondracka, Posłanki i senatorski II Rzeczypospolitej, Warszawa 2017; J. Koredczuk, Senatorowie ukraińscy w Senacie II Rzeczypospolitej „Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze 6”, 2015; J. Krawczyńska, Głos sióstr skłóconych z cyklu: nasze posłanki i senatorki przy pracy „Kobieta Współczesna”, 1927, nr 23.