Krakowskie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
Krakowskie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – organizacja charytatywna niosąca pomoc dzieciom na terenie miasta Krakowa założona w Krakowie w 1914. Inicjatorką powołania instytucji była Bronisława Bobrowska. Przy powstaniu pierwszych świetlic Towarzystwa pomagali jej: Ada Markowska, Alfred Merza, Tomasz Janiszewski, Maria Loriowa, Helena Boguszewska, Helena Radlińska, Maria Paszkowska, Maksymilian Wtorecki, Władysława Weychert-Szymanowska, Marian Falski. Celem było „ułatwianie, popieranie i społeczne organizowanie wychowanie dzieci bez różnicy wyznania i stanu zgodnie z zasadami pedagogii naukowej, opartej na psychologii dziecka i zmierzającej do zapewnienia każdej jednostce swobodnego rozwoju fizycznego, moralnego, estetycznego i umysłowego”. Działaniami jakie TPD podejmowało było przede wszystkim tworzenie ochronek dla dzieci, „domów” i „ognisk” dziecięcych. Ważnym elementem aktywności organizacji było zapewnienie dzieciom rozrywek kulturalnych, jak wycieczki, teatr, odczyty oraz zajęcia z chóru. Towarzystwo wspierało ideę tworzenia ogródków dziecięcych, bibliotek i powoływania organizacji o podobnych celach. Ponadto organizowało kursy i odczyty przeznaczone dla wychowawców i nauczycieli oraz prowadziło badania naukowe dotyczące pedagogiki i oświaty. W 1918 zorganizowano półkolonie na „Olszy” i w parku Jordana, powstały też pierwsze świetlice, w których opiekowano się 750 dziećmi. Od 1919 organizowano kolonie letnie i zimowe z turnusami po ok. 150 dzieci. Z czasem podjęto również organizowanie wypoczynku letniego dla dzieci w ośrodkach zdrowotnych, tego typu rekonwalescencją obejmowało w latach 30. rocznie ok. 440 dzieci. Od 1936 w organizowanych na krakowskim Podgórzu półkoloniach letnich uczestniczyło ok. 240 dzieci. Towarzystwo nie zaprzestało działalności po 1939, po zakończeniu wojny nadal organizowało półkolonie i kolonie letnie, prowadziło w Krakowie dom dziecka i poradnię rejonową dla dzieci oraz prewentorium w Izdebniku k. Kalwarii. W 1949 weszło w skład ogólnopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci.
Źródła: B. Bobrowska, Rzeczpospolita dziecięca, Wrocław 1962; J. Hełpa, Oddział Miejski Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Krakowie, http://tpd.pl/wp-content/uploads/2022/07/Historia-TPD-w-Krakowie.pdf, (dostęp 15.06.2023); W. Weychert-Szymanowska, Książeczka dla tych, którzy chcą dobrze mówić, czytać i pisać po polsku, Warszawa 1893; W. Weychert-Szymanowska, Lud polski a oświata, Dąbrowa Górnicza 1915; Ustawa Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Krakowie, Kraków 1914.