Krajowy Fundusz Sierocy

Krajowy Fundusz Sierocy – działająca w Galicji instytucja finansowa wspierająca potrzebujące dzieci powołana 2.02.1905. Powstała z części nadwyżek z obrotu zbiorowych kas sierocych, które były przyznane krajowi ustawą państwową z 3.06.1901. Istnienie kas sierocych w Galicji swoje początki miało w 1858. Wówczas sądy lokowały gotówkę przeznaczoną na opiekę nad najmłodszymi w kasach zbiorowych lub w innych miejscach, gdzie pieniądze mogły być lokowane na korzystniejszych warunkach. Celem było m. in. udzielanie pożyczek za zabezpieczeniem hipotecznym oraz pomoc w umieszczaniu potrzebujących dzieci w odpowiednich ośrodkach opiekuńczych. Fundusz wydawał pozwolenie  o przyjęciu na utrzymanie i wychowanie sieroty na jego koszt lub przy jego wsparciu, określał kierunek oraz rodzaj wychowania, a także wysokość wynagrodzenia (w poszczególnych wypadkach). Decydował też  o umieszczeniu dziecka w zakładzie wychowawczym lub u osób prywatnych. Prowadził ewidencję wszystkich małoletnich znajdujących się w zakładach oraz u osób prywatnych na koszt Funduszu. Miał „służyć  na utrzymanie i wychowanie ubogich sierót aż do ukończenia 18 roku życia, tudzież dzieci opuszczonych i zaniedbanych lub na zaniedbanie narażonych a przynależnych do jednej z gmin galicyjskich, przyczem sieroty po wojskowych, którzy zginęli w wojnie lub przy pełnieniu służby wojskowej mają być przedewszystkim uwzględnione”. Zwracano także uwagę na zapobieganie i hamowanie moralnego zaniedbania najmłodszych. Fundusz popierał działalność opierającą się na systemie familijnym zbiorowym. W swojej działalności bardziej zwracał uwagę na pomoc ośrodkom małym, znajdujących się najczęściej na wsi. Pomagał głównie sierotom w wiejskich ochronkach, był orędownikiem utworzenia Towarzystwa Ochronek Wiejskich dla zwiększenia liczby instytucji przeznaczonej dla pomocy dzieciom.

Źródła: J. Bąk, Gminne rady sieroce, ich kasy i krajowy fundusz sierocy w Galicji, „Studia Historyczne” 1981, nr 2; K. Broński, Kwestia opieki publicznej nad ubogimi w Galicji w dobie autonomicznej (wybrane problemy), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2008; Z. Gargas, O krajowym funduszu sierocym, Lwów 1905; A. Haratyk, Udział społeczeństwa galicyjskiego w opiece nad dziećmi ubogimi i osieroconymi(1867-1914), Kraków 2007;  E. Maj, Administracyjnoprawne instrumenty ochrony socjalnej w Galicji doby autonomicznej, Kraków 2022; B. Olearski, W sprawie sierocej (Odpowiedź p. Franciszkowi Bujakowi), Kraków 1908;  A. Pilecki, Zbiór przepisów i rozporządzeń o zbiorowych kasach sierocych wraz z uwagami o praktycznem zastosowaniu wydanych norm i odnośnymi wzorami, Lwów 1900.