Korczak Janusz

Korczak Janusz – właśc. Henryk Goldszmit, ur. 22.07.1878 (1879?) w Warszawie, zm. prawdopodobnie 6.08.1942 w Treblince, pisarz, lekarz pediatra, prekursor pedagogiki opiekuńczej, teoretyk wychowania, organizator opieki nad dziećmi. Absolwent medycyny, publicysta, pisarz, lekarz w Szpitalu dla Dzieci im. Bersonów i Romanów w Warszawie, wychowawca na koloniach letnich dla dzieci żydowskich i chrześcijańskich. Od 1908 działał w towarzystwie „Pomoc dla Sierot”, w 1912 założył Dom Sierot w Warszawie przy ul. Krochmalnej, którym kierował do końca życia. Od 1919 współpracował z Marią Falską prowadzącą przeznaczony dla najbiedniejszych sierot Nasz Dom. W okresie międzywojennym był również wykładowcą Wolnej Wszechnicy Polskiej oraz Instytutu Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Pełnił funkcję eksperta sądu dla nieletnich, w l. 1926-1930 redagował „Mały Przegląd” powstający z materiałów nadsyłanych przez dzieci. W 1940 trafił do warszawskiego getta, gdzie nadal opiekował się z dziećmi, z którymi poniósł śmierć w obozie w Treblince. W obu związanych z Korczakiem placówkach wychowawczych wdrażał on sformułowaną przez siebie koncepcję opiekuńczo-wychowawczą opartą na samorządności wychowanków i będącym tego nieodłączną cechą postawieniu dziecka w centrum zainteresowania. Według Korczaka dziecko jako wyznacznik procesu wychowaniu nie było dopiero „zadatkiem” na człowieka, lecz człowiekiem w pełnym wymiarze tego pojęcia. Skutkiem tego była niezbywalność praw dziecka, konieczność zapewnienia mu niezbędnego szacunku i równości praw oraz dbałości o jego potrzeby. Nacisk kładł także na prawidłowy rozwój fizyczny podopiecznych, ich samodzielność i zdolność do pokierowania swoim życiem zarówno na płaszczyźnie materialnej, jak i duchowej. Łącznie traktował opiekę i wychowanie, które uważał za niezbędny element działań opiekuńczych. Dowodem aktualności idei opiekuńczych Korczaka pozostają pedagogiczny ruch korczakowski oraz działalność Międzynarodowego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka w Warszawie.

Źródła: Janusz Korczak przyjaciel dzieci. W nurcie rozważań pedagogicznych, red. M. Czepil, R. Bednarz-Grzybek, M. Hajkowska, Lublin 2015; M. Jaworski, Janusz Korczak, Warszawa 1977; H. Morkowicz-Olczakowa, Janusz Korczak, Warszawa 1978;I. Pyrzyk, Prekursorzy pedagogiki opiekuńczej. J. H. Pestalozii, J. Korczak, A. Makarenko, J. Babicki, Toruń 2003; J. Szablicka-Żak, Pedagogiczne akcenty w literaturze dla dzieci i młodzieży Janusza Korczaka [w:] Virginibus puerisque. Tom 2. Z zagadnień wychowania i opieki nad dzieckiem w XVIII-XX wieku, red. E. Kula, M. Pękowska, Kielce 2012.