Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce

Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce – organizacja nastawiona na pomoc ludności ziem polskich w okresie I wojny światowej założona 9.01.1915 w Lozannie, przeniesiona 27 stycznia do Vevey. Pierwszym prezesem był Henryk Sienkiewicz. Opublikowany przez niego 1.02.1915 apel do narodów cywilizowanych oficjalnie zainaugurował działalność organizacji. Wiceprezesem Komitetu został Ignacy Jan Paderewski, prezesem wydziału wykonawczego Antoni Osuchowski. W skład dbającego o apolityczny charakter komitetu weszło wielu wybitnych polskich działaczy przebywających poza granicami państw zaborczych. Komitet nastawiony był na pozyskiwanie środków finansowych  pochodzących przede wszystkim ze składek prowadzonych przez środowiska polonijne na świecie, współpracował ze 174 komitetami lokalnymi działającymi w 19 krajach, zwanymi filiami (zdecydowanie najwięcej, bo 117, według innych źródeł 143, istniało w USA). Do września 1917 Komitet zebrał łącznie ponad 17 mln franków szwajcarskich, z czego ponad połowa pochodziła ze zbiórek wśród Polaków zamieszkujących Stany Zjednoczone (do 1919 Komitet zebrał blisko 20 mln franków). Zebrane pieniądze przekazywano organizacjom pomocowym działającym na ziemiach polskich. Do końca marca 1917 na rzecz pomocy ludności ziem polskich przekazano 15,6 mln franków. W pierwszej fazie wojny wspierano przede wszystkim Centralny Komitet Obywatelski w Królestwie Polskim, następnie najważniejszymi odbiorcami wsparcia była Rada Główna Opiekuńcza i Główny Komitet Ratunkowy działające w części Królestwa okupowanej państwa centralne oraz Książęco-Biskupi Komitet Pomocy w Galicji (w mniejszej skali wspierano także mniejsze organizacje, w tym działające na Kresach Wschodnich). Znacząca część przekazywanych do kraju środków kierowana była na wspieranie organizacji dobroczynnych zajmujących się opieką nad dziećmi. Komitet działał do 1919, najwięcej środków na ziemie polskie przekazał do połowy 1916.

Źródła: W. Grabski, A. Żabko-Potopowicz, Ratownictwo społeczne w czasie wojny [w:] Polska w czasie Wielkiej Wojny (1914-1918). Tom II Historia społeczna, red. M. Handelsman, Warszawa 1932; D. Płygawko, Polonia devastata. Polonia i Amerykanie z pomocą dla Polski (1914–1918), Poznań 2003; taż, Sienkiewicz w Szwajcarii. Z dziejów akcji ratunkowej dla Polski w czasie I wojny światowej, Poznań 1986; M. Przeniosło, Pomoc dzieciom w działalności Rady Głównej Opiekuńczej w latach 1915-1921, Kielce 2017.