Instytut głuchoniemych i ociemniałych

Instytut głuchoniemych i ociemniałych – szkoła specjalna dla dzieci i młodzieży. Instytut głuchoniemych został uruchomiony 23.10.1817 w Pałacu Kazimierzowskim w Warszawie. Powstał z pomysłu ks. Jakuba Falkowskiego. Głównym celem było kształcenie podopiecznych z wiedzy ogólnej oraz przygotowanie do zawodu. Od II połowy XIX w. nauka trwała 6 lat. W szkole elementarnej utworzono oddziały: zaczynających i postępujących. Kształcenie zawodowe trwało od 2 do 3 lat. Warsztaty w szkole zawodowej miały charakter szkoleniowo-produkcyjny. Uczono zawodu szewca damskiego, ślusarstwa, stolarstwa, snycerstwa, litografii, zecerstwa. W roku szkolnym 1817/1818 do placówki uczęszczało 26 dzieci. W latach 30. XIX w. wprowadzono po raz pierwszy w kraju naukę szycia trzewików dla dziewcząt. 1.10.1842 powołano Instytut Ociemniałych. Obie instytucje miały tę samą dyrekcję. Program nauczania był taki sam. Dokonano zmiany nazwy na Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie. W szkole stosowano metodę ustno-mimiczną. 21.08.1880 utworzono Oddziały Równoznaczne Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych z czteroletnim okresem edukacji. 28.11.1869 oddano do użytku wspólne mieszkania dla niewidomych. W 1879 ks. Teofil Jagodziński i ks. Józef Hollak opracowali Słownik mimiczny dla głuchoniemych i osób z nimi styczność mających. 2.12.1883 otwarto gospodę dla głuchoniemych – klub, gdzie uczniowie spędzali czas wolny. W 1934 uruchomiono przy placówce pierwszą w kraju szkołę zawodową dla osób niesłyszących. 26.10.1944 budynek instytutu został spalony przez okupanta niemieckiego. W 1948 rozpoczęto odbudowę placówki. W 1962 przeniesiona do Lasek. Dokonano zmiany nazwy na Instytut Głuchoniemych. W 1983 instytut otrzymał imię Jakuba Falkowskiego. W 2003 otwarto pierwsze w kraju liceum ogólnokształcące dla niesłyszących.

Źródła: A. Manczarski, Rys historyczny Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie od roku 1817 do 1917, Warszawa 1929; L. Kostecki, Szkolnictwo specjalne [w:] Opieka nad dziećmi i młodzieżą w Warszawie, red. K. Czajkowski, Warszawa 1965; Z. Sokół, Dzieje szkół dla niewidomych w Polsce 1817-1980, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1984, nr 1; Historia Instytutu Głuchoniemych – pierwszej na ziemiach polskich szkoły dla niesłyszących, https://instytut-gluchoniemych.waw.pl/historia/ [dostęp: 23.02.2023]; Ksiądz Jakub Falkowski i Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, „Tygodnik Ilustrowany” 19(31) marca 1860, nr 27; Obchód setnej roczny urodzin ks. Jakóba Falkowskiego, założyciela i pierwszego rektora Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, Warszawa 1876; L Karpińska, Zarys dziejów warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w latach 1817-1917 [w:] O wychowaniu dzieci głuchych. W 150-lecie Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, red. O. Lipkowski, Warszawa 1967.