Dziecińce wiejskie

Dziecińce wiejskie – funkcjonujące na terenach wiejskich placówki sprawujące czasowo funkcję opieki i wychowania przeznaczone dla dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Dziecińce wiejskie wywodziły się z instytucji tzw. dziecińca sezonowego, które organizowano na wsi w okresie nasilonych prac polowych w latach 30., a pierwsze formy pojawiły się w początkach XX w. W pierwszych latach po II wojnie światowej, wobec nieustalonej formy finansowania placówek, korzystały z pomocy w postaci produktów żywnościowych UNRRA. W późniejszym czasie rozwijano je w oparciu o środki uzyskiwane dla akcji wczasów letnich z funduszu akcji socjalnej. Placówki te ujmowano w statystykach łącznie z koloniami, co nie pozwala na określenie skali zjawiska i liczby korzystających dzieci. Zdarzały się też sytuacje czasowego przekształcania przedszkoli wiejskich na dziecińce celem uzyskania dodatkowych środków finansowych. Po 1953 rozdzielono te dwa typy placówek, a dziecińce pełniły funkcję uzupełniającą dla sieci przedszkoli (organizowano je w miejscowościach, w których nie było warunków dla zorganizowania placówki stałej). W 1956 w dziecińcach wiejskich opieką otoczono 60 021 dzieci. W roku następnym liczba dzieci drastycznie zmalała (do 30 223). W kolejnych latach rosła (w 1960 – 54 780, w 1965, łącznie z ogniskami – 136 612 dzieci). Po wprowadzeniu ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania (1961) uelastyczniono funkcjonalnie dziecińców wiejskich. Położono nacisk na realizację zadania przygotowania dzieci do szkoły. Od 1958 powstawały na wsi nowe formy opieki czasowej: ogniska przyszkolne i przedszkola przy szkołach podstawowych. Powstawały też dziecińce organizowane przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci (w 1960 – 20 263 dzieci), koła gospodyń wiejskich i inne organizacje (łącznie w 1960 – 3 440 dzieci). Związek Młodzieży Wiejskiej organizował tzw. „kluby dziecięce”, harcerstwo „zielone dziecińce”. W 1965 dziecińce przekształcono w tzw. zakłady budżetowe (analogicznie do przedszkoli).

Źródła: W. Bobrowska-Nowak, Historia wychowania przedszkolnego, Warszawa 1978; Komunikat o ukazaniu się w druku broszury p.t. Wytyczne w sprawie reorganizacji przedszkoli, cz. I, Dz. Urz. Min. Oświaty 1950, nr 7, poz. 114; J. Sławecka, Praca w dziecińcu wiejskim, Warszawa 1962; Ustawa z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania Dz. U. 1961, nr 32, poz. 160; Z. Woźnicka, Wychowanie przedszkolne w Polsce Ludowej, Warszawa 1972.