Dożywianie dzieci po II wojnie światowej

Dożywianie dzieci po II wojnie światowej – zespół działań mających na celu zaspokojenie potrzeb żywnościowych dzieci udzielanych w ramach aktywności państwa oraz organizacji społecznych. Akcja nadzorowana i subwencjonowana była przez Ministerstwo Oświaty. Początkowo miała charakter ratunkowy i wynikała z sytuacji wojennej. Akcja dożywiania realizowana była w szkołach, przedszkolach, dziecińcach, świetlicach, punktach dożywiania, kuchniach młodzieżowych, bursach i internatach. Działania realizowały Centralny Komitet Opieki Społecznej, „Caritas”, Robotnicze Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Chłopskie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Dożywianie szybko przybrało formę odgórnie organizowanej działalności z wykorzystaniem przede wszystkim rozbudowywanej struktury placówek szkolnych. Działalność innych podmiotów z czasem była ograniczana. Już w 1945 akcja objęła około miliona dzieci i młodzieży, w roku szkolnym 1945/46 beneficjentami dożywiania w szkołach był ponad milion dzieci, w przedszkolach 200 tys., a w świetlicach blisko 150 tys. W 1947 Ministerstwo Aprowizacji wstrzymało przydziały na dożywianie (pozostawiono je jedynie na terenach zniszczonych). Ostatecznie akcję uruchomiono i objęła ona ponad 1,5 mln. dzieci i młodzieży. W kolejnych latach, przede wszystkim w związku z problemami finansowymi i dostępem do artykułów żywnościowych, zasięg akcji uległ zmniejszeniu (w 1948 objęła 1,4 mln dzieci i młodzieży0. Akcja uległa również ustrukturyzowaniu. Realizowana była głównie poprzez system oświaty oraz w zakładach pracy (w świetlicach szkół ogólnokształcących, w miejscu pracy rodziców oraz w szkołach ogólnokształcących). W 1954 pomocy w tym zakresie udzielono w 1494 w świetlicach szkół ogólnokształcących (106,4 tys. beneficjentów), w 349 miejscach pracy rodziców (23,8 tys.), w 6017 szkołach ogólnokształcących (568,2 tys.). W roku szkolnym 1969/1970 w świetlicach dożywianiem objęto 337,9 tys., w zakładach pracy rodziców 19,6 tys., w szkołach ogólnokształcących 765,5 tys. dzieci i młodzieży.

Źródła: AAN, Centralny Komitet Opieki Społecznej, sygn. 200, Sprawozdanie i zarys historyczny Centralnego Komitetu Opieki Społecznej; AAN, CKOS, sygn. 200, Zestawienie liczbowe opieki nad dzieckiem za rok 1948; P. Grata, Czas przełomu. Polska polityka społeczna w latach 1944-1950, Rzeszów 2018; A. Juźwik, Organizacja opieki nad dziećmi i młodzieżą w latach 1944–1950 – od prób realizacji przedwojennych rozwiązań do przejęcia wzorców radzieckich, „Polska 1944/45-1989. Studia i materiały” 2011, t. 10; Rocznik statystyczny 1955, Warszawa 1956; Rocznik statystyczny 1961, Warszawa 1962; Rocznik statystyczny 1971, Warszawa 1972; Rocznik statystyczny 1981, Warszawa 1982.