Czacka Róża

Czacka Róża – ur. 22.10.1876 w Białej Cerkwi, zm. 15.05.1961 w Laskach k. Warszawy. Zakonnica, filantropka, pionierka polskiej tyflologii. W 1908 rozpoczęła pionierskie działania nad koncepcją pracy dla ludzi niewidomych. W 1910 utworzyła schronisko dla niewidomych kobiet w Warszawie, utrzymywane z jej własnych funduszy. 11.05.1911 założyła w Warszawie Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi. W czasie I wojny światowej przebywała w Żytomierzu. W 1917 złożyła śluby wieczyste w III Zakonie św. Franciszka. Przyjęła imię zakonne s. Elżbieta od Ukrzyżowania Pana Jezusa. W 1918 powróciła do Warszawy. 1.12.1918 założyła Zgromadzenie Sióstr Franciszek Służebnic Krzyża. Ściśle powiązała nowe zgromadzenie zakonne z Towarzystwem Opieki nad Ociemniałymi. W 1921 rozpoczęła budowę placówki w Laskach. Zbudowano szkołę oraz warsztaty dla niewidomych dzieci. W okresie dwudziestolecia międzywojennego była to nowoczesna placówka. Dzieci i młodzież zdobywały wykształcenie podstawowe i zawodowe. W latach międzywojennych aktywnie uczestniczyła w inicjatywach tyflologicznych, socjalnych dla osób niewidzących. Czynnie działa na rzecz rozwiązań systemowych w polityce oświatowej i społecznej dla niewidomych. Wspólnie z s. Teresą Landy dostosowała alfabet brajlowski do języka polskiego. Stworzyła system skrótów. Postulowała objęciem dzieci niewidzące i słabowidzące obowiązkiem szkolnym. Opublikowała prace: System Braille’a w Polsce, Książka niewidomego, Dziecko niewidome. Poruszono w nich kwestie dotyczące kształcenia oraz wychowania dziecka z niepełnosprawnością wzroku. We wrześniu 1939 została ranna w trakcie bombardowania Warszawy. Przed wybuchem Powstania Warszawskiego rozpoczęła przygotowania do utworzenia szpitala dla rannych żołnierzy. Po 1945 przystąpiła do odbudowy zakładu. Od 12.09.2021 błogosławiona Kościoła Rzymskokatolickiego.

Źródła: J. Kuczyńska-Kwapisz, M. Dycht, Myśl i praktyka tyflopedagogiczna Matki Elżbiety – Róży Czackiej, „Forum Pedagogiczne” 2019, vol. 9, nr 1; E. Przybył-Sadowska, Początki Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża w Laskach w świetle materiałów archiwalnych, „Studia Religiologica” 2014, t. 47, nr 3; M. Łobacz, Róża Czacka (1876-1961) – pionierka polskiej tyflologii, założycielka dzieła Lasek, niewidoma matka niewidomych, „Scientific Bulletin of Chełm. Section of Pedagogy” 2018, nr 2; J. Stabińska, Matka Elżbieta-Róża Czacka, Poznań 1981; A. Gościmska, Torowała nowe drogi niewidomym: Róża Czacka – Matka Elżbieta jako tyflolog i wychowawca, Laski 1983.