Żydowski Komitet Rozdzielczy

Z Słownik historyczny "Opieka nad dziećmi na ziemiach polskich w XIX-XXI wieku"

Żydowski Komitet Rozdzielczy – Jewish Distribution Committee (JDC), międzynarodowa organizacja pomocowa w Stanach Zjednoczonych, udzielająca wsparcia rodzinom żydowskim i osieroconym dzieciom żyjącym na terenie Polski w okresie międzywojennym. Powstała po I wojnie światowej, działała w strukturach American Jewish Joint Distribution Committee. W 1919 JDC otworzył w Warszawie 16 stacji mlecznych dla niedożywionych dzieci żydowskich. Dożywianie dzieci prowadzono w pozostałych miejscach Polski, dostarczając samochodami m.in. mleko. Kontrolę nad stacjami mlecznymi pełnili przedstawiciele Jointu oraz Misji Hoovera. Organizacja podejmowała działania z zakresu poprawy zdrowotności społeczności żydowskiej, a także udzielała pomocy finansowej i rozdawnictwo odzieży. Działaniami filantropijnymi były objęte w szczególności tereny byłego zaboru rosyjskiego i austriackiego. Na tych terenach zakładano komitety lokalne. Na obszarze województwa stanisławowskiego JDC pod kierownictwem Mojżesza Scheina, w składzie ok. 10 osób, zajmował się niesieniem pomocy w szczególności najbardziej potrzebującej ludności żydowskiej. W 1919 Komitet zaczął działać w Kielcach pod kierownictwem Jehudy Gutmana, gdzie prowadzono jadłodajnię, wspierano szkoły i sierociniec, prowadzono rozdawnictwo darów pochodzących ze Stanów Zjednoczonych. W 1920 JDC istniał również w Sawinie, gdzie na jego czele stał Zarząd Żydowskiej Gminy Wyznaniowej, składający się z 6 osób, pod kierunkiem Daniela Josefa Borensztejna. Przy Żydowskim Komitecie Rozdzielczym w 1921 utworzono Biuro Sierot Wojennych, służące świadczeniu pomocy żydowskim dzieciom sierocym. W ramach opieki nad dzieckiem Komitet propagował rodziny zastępcze i adopcję finansową sierot wojennych. Udzielano wsparcia finansowego w formie pożyczek żydowskim kasom bezprocentowym na terenie Polski. Ponadto organizacja współpracowała z m.in. z Towarzystwem Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce, Centralą Towarzystw Opieki nad Sierotami.

Źródła: 14,5 milionów bezprocentowych pożyczek dla Żydów w Polsce, „Warszawski Dziennik Narodowy” 1936, nr 47; S. Bender, In Enemy Land. The Jewsh of Kielce and the Region, 1939-1946, Boston 2018; M. M. Dederko, Żydowska gmina wyznaniowa w Sawinie, Sawin – Czułczyce 2002; M. Franz, Ludność żydowska wobec państwa polskiego na terenie województwa stanisławowskiego w latach 1921–1922, „UR Journal of Humanities and Social Sciences” 2022, nr 1; S. Markowska-Kuźma, Dziecko, rodzina i płeć w amerykańskich inicjatywach humanitarnych i filantropijnych w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2018.