Żłobki dzielnicowe
Żłobki dzielnicowe – placówki o charakterze uniwersalnym, prowadzące działalność opiekuńczą, tworzone w Polsce w okresie powojennym. Ze żłobków dzielnicowych mogły korzystać dzieci kobiet pracujących, poszukujących pracy oraz borykających się z wyjątkowo trudnymi warunkami domowymi. Odpłatnie ze żłobków mogły korzystać dzieci rodziców prowadzących działalność gospodarczą, w tym kupców i rzemieślników. W 1945 w kraju działało 21 żłobków dzielnicowych. Prowadzeniem żłobków zajmowały się instytucje i organizacje społeczne. W kolejnych latach następował wzrost liczby żłobków dzielnicowych. W 1949 było ich 196, rok później 241 placówek. W 1950 nadzór nad żłobkami dzielnicowymi przejęło Ministerstwo Zdrowia. Funkcjonowanie placówek określała instrukcja nr 67/57 Ministra Zdrowia z 7.12.1957 w sprawie regulaminów organizacyjnych i wytycznych obsady kadrowej w żłobkach dzielnicowych i zakładowych, zgodnie z którą miały pełnić funkcje zakładów opieki zdrowotnej w zakresie opieki lekarsko-pielęgniarskiej i wychowawczej, ponadto spełniać realizację zadań społecznych. Jako zakłady służby zdrowia, miały zapewniać: ochronę przed chorobami i zwalczanie śmiertelności wśród dzieci, opiekę w czasie trwania pracy ich rodziców, a także propagować zasady prawidłowego pielęgnowania, odżywiania i wychowania. W latach 60. XX wieku przy zakładach pracy powstawały żłobki dzielnicowe organizowane przez prezydia rad narodowych. W 1980 wśród 1474 żłobków, działało 1040 żłobków dzielnicowych. W 1990 prowadzenie opieki żłobkowej zostało przekazane samorządom jako zadanie własne.
Źródła: S. Dziewulski, Przemiany urbanistyczne Warszawy w okresie dziesięciolecia, „Przegląd Historyczny” 1954, 45/4; H. Kisielewicz, Rozwój Lublina w okresie piętnastolecia 1944-1958, „Rocznik Lubelski” 1959, nr 2; A. Kurcz, Instytucje uzupełniające funkcje rodziny. Żłobek [w:] Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej, red. J. Brągiel, S. Badora, Opole 2005; A. Kurcz, Nowe rozwiązania w systemie opieki nad małym dzieckiem jako forma wspierania rodzin wychowujących dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa [w:] Rodzicielstwo w kontekście wychowania i edukacji, red. J. Brągiel, P. Kaniok, A. Kurcz, Opole 2013; R. Syrwid, Opis miasta Olsztyna z 3 grudnia 1947 roku. Źródło do badań ekonomiczno-społecznych warunków funkcjonowania ośrodków miejskich na Warmii i Mazurach po zakończeniu II wojny światowej, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2019, nr 1; Z. Wasilkowska, Prawo w życiu kobiety, Warszawa 1967.